Lęk przed jutrem, obawa przed zobowiązaniami, problem ze znalezieniem sobie miejsca, poczucie wewnętrznego niepokoju, złości, straty, pustki, winy... Problem ze snem, obawa co przyniesie kolejny dzień, trudne relacje z bliskimi, niechęć by rano zwlec się z łóżka i wyjść z domu... Do tego ten wewnętrzny niepokój, bolący brzuch, częsty ból głowy, brak sił, ogólna bolesność, brak apetytu albo odwrotnie – wilczy apetyt i pochłanianie wszystkiego co wpadnie w ręce, picie alkoholu nawet bez okazji, niezrozumiałe problemy żołądkowe, pojawiająca się znikąd biegunka czy nudności... Szereg nieprzyjemnych objawów odczuwanych zarówno na poziomie emocjonalnym, jak i fizjologicznym to często objawy kryzysu psychicznego.
Jedni zagłuszają go nadaktywnością, wyczerpującymi ćwiczeniami, katorżniczymi dietami, inni wchodzą w konflikt z otoczeniem, bywają agresywni, roszczeniowi, waleczni. Inni poddają się bez walki, zapadają się w sobie, nic ich nie cieszy, nic nie smakuje, nie chcą niczego planować, tracą zainteresowanie życiem.
Kryzys psychiczny może dotknąć każdego, człowieka sukcesu i bezrobotnego, kierowcę autobusu, lekarza, nauczyciela, fryzjerkę, starszych, młodszych, wolnych i tych pozostających w związkach, seniorów i dzieci...
ZAJMIJMY SIĘ NAJMŁODSZYMI, DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ
Już kilkuletnie dzieci mogą cierpieć z powodu kryzysu psychicznego. Im wyższy szczebel w edukacji tym problemów pojawia się więcej. Z jednej strony szkoła i jej środowisko, z drugiej dom z bolączkami dorosłych, których dziecko jest - wbrew zamiarom dorosłych - nie tylko biernym świadkiem. Co ważne, to nie są problemy, które pojawiły się w ostatnich latach. Jest prawdą, że pandemia z horrorem izolacji i powszechnym lękiem, ciągłe zmiany w szkolnych programach oraz kryzys gospodarczy dołożyły swoje, lecz niechlubne, europejskie rekordy i palmę pierwszeństwa w liczbie samobójstw wśród dzieci i młodzieży od kilku już lat dzierży Polska.
Pedagodzy, psychologowie, psychiatrzy wskazują, że wielu rodziców i opiekunów ma trudność w rozpoznaniu, że z dzieckiem dzieje się coś niedobrego. Przyczyną może być niedostateczna uwaga rodziców i opiekunów, zwłaszcza jeśli dziecko "nie sprawia większych problemów". Oznaki kryzysu psychicznego łatwo bowiem pomylić ze zmianami w zachowaniu dziecka związanymi z dojrzewaniem. Kiedy dziecko zaczyna odmawiać chodzenia do szkoły, skarży się na problemy gastryczne nieznanej przyczyny i izoluje od domowników i rówieśników, jest rozdrażnione lub wręcz przeciwnie – apatyczne, to są to sygnały, których nie wolno bagatelizować. Za chwilę bowiem może sobie okaleczyć przedramiona czy uda, wrócić do domu pod wpływem alkoholu czy zachowywać się nieadekwatnie do sytuacji (jest nadzwyczajnie pobudzone czy niepokojąco ospałe), co może być konsekwencją zażycia narkotyków czy innych substancji psychoaktywnych. Niestety i tego niektórzy dorośli potrafią nie dostrzec. Ale jeśli dziecko podejmie próbę samobójczą, lub odbierze sobie życie – wówczas wszyscy są wstrząśnięci, przerażeni, zawiedzeni, oskarżający... Przez jakiś czas opinia publiczna i media żyją taką tragedią, dociekają przyczyn, wskazują możliwe rozwiązania. Tymczasem jedną z recept by takich nieszczęść było mniej jest dostępność do specjalistycznej pomocy.
SPECJALISTYCZNEJ POMOCY W POWIECIE PUŁTUSKIM PO PROSTU NIE MA
Na przełomie 2019 i 2020 roku zaczął w Polsce działać nowy model opieki nad dziećmi i młodzieżą w kryzysie psychicznym. Głównym celem reformy opieki nad dziećmi i młodzieżą jest odejście od izolowania pacjentów na rzecz pomocy świadczonej w środowisku młodego człowieka. Opieka psychiatryczna dla dzieci została podzielona na trzy tzw. poziomy referencyjne: I poziom to Ośrodek Środowiskowej Opieki Psychologicznej dla Dzieci i Młodzieży; II poziom– Środowiskowe Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży; III poziom– Ośrodek Wysokospecjalistycznej Całodobowej Opieki Psychiatrycznej.
Mówiąc w sposób bardziej zrozumiały: pierwszy poziom to pomoc niezwłoczna, świadczona w najbliższym środowisku pacjenta; w grupie rówieśniczej, w szkole, w domu. To pomoc ambulatoryjna, dostęp do psychologa, psychoterapeuty, terapeuty środowiskowego, możliwość skorzystania z psychoterapii indywidualnej, rodzinnej, grupowej oraz wsparcia psychospołecznego a także - w razie potrzeby - szybka konsultacja i pierwsza diagnoza. Drugi poziom, to centrum zdrowia psychicznego, ośrodek, w którym młody pacjent może skorzystać z różnego rodzaju terapii, w tym brać udział w zajęciach oddziału dziennego, pozostawać pod opieką lekarza psychiatry oraz – w razie takich wskazań – przyjmować leki, których zadaniem jest wsparcie terapii i jak najszybszy powrót pacjenta do zdrowia i pełni uczestnictwa w społeczności rodzinnej, szkolnej i towarzyskiej. Trzeci poziom – to całodobowa opieka psychiatryczna; psychoterapia i farmakoterapia, czy to na wyodrębnionym oddziale w szpitalu wielospecjalistycznym czy w szpitalu psychiatrycznym.
Docelowy model systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży ma więc zapewnić dostęp do pomocy dla dzieci i rodziny na odpowiednich poziomach referencyjności w każdym powiecie (Ośrodek Środowiskowej Opieki dla Dzieci i Młodzieży) i województwie (Ośrodek Wysokospecjalistycznej Całodobowej Opieki Psychiatrycznej) - informacja pochodzi z strony rządowej www.gov.pl (Nowy model ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży - Ministerstwo Zdrowia - Portal Gov.pl (www.gov.pl).
Tygodnik Pułtuski, uzbrojony w tę wiedzę, zwrócił się w czerwcu b.r. do rzecznika prasowego Narodowego Funduszu Zdrowia z pytaniem o dostępność do świadczeń opieki psychiatrycznej na terenie naszego powiatu. W odpowiedzi dowiedzieliśmy się czegoś zaskakująco innego niż deklaruje to Ministerstwo Zdrowia, bowiem – zdaniem Pawła Florka, zastępcy dyrektora Biura Komunikacji Społecznej i Promocji – w przypadku świadczeń opieki psychiatrycznej "obszarem zabezpieczenia" nie jest powiat lecz grupa powiatów (!!! ). Dla mieszkańców powiatu pułtuskiego, ten obszar obejmuje powiaty ciechanowski, żuromiński, płoński, mławski i pułtuski.
To zadziwiające bo dystanse, które trzeba pokonać, aby dostać się do owych powiatów, np. chcąc dojechać do Mławy, pacjent z najdalszego krańca naszego powiatu, powiedzmy z gminy Zatory, musi pokonać w jedną stronę aż 91 km! Ale "na szczęście" w Mławie nie ma żadnego ośrodka świadczącego opiekę psychiatryczną dla dzieci i młodzieży w ramach pierwszego poziomu referencyjnego, bo jedyne miejsce, gdzie możemy udać się z naszym dzieckiem po pomoc jest Centrum Zdrowia Szansa w Ciechanowie. A to już "zaledwie" 56 km. Widać od razu absurd tej sytuacji. Założenie aby dostęp do świadczeń opieki psychiatrycznej w ramach pierwszego, "środowiskowego" poziomu referencyjnego był łatwy a pomoc świadczona na miejscu zupełnie nie ma zastosowania dla mieszkańców powiatu pułtuskiego. Ministerstwo Zdrowia, na początku lutego 2020 roku deklarowało, że do połowy roku zamierza zawrzeć około połowę z planowanych 300 kontraktów (jeden ośrodek w każdym powiecie w Polsce) na ośrodki I poziomu referencyjnego.
Tymczasem, po dwóch latach, najbliższy taki ośrodek znajduje się w sąsiednim powiecie, co z racji odległości jak i braku dostępności do pomocy (jeden ośrodek na 5 powiatów) dramatycznie ogranicza szanse na pomoc pułtuskim dzieciom.
POZOSTAJE SZUKAĆ INNEGO ROZWIĄZANIA
Czy poradnie psychologiczno-pedagogiczne, mogłoby częściowo kompensować niedobory w zakresie owych 300 ośrodków środowiskowej opieki psychologicznej dla dzieci i młodzieży? Zapewne tak. Bowiem w zakresie ich działania, ustawodawca wskazał – poza diagnozą rozwojową dzieci i młodzieży, wydawaniem opinii i orzeczeń dotyczących kształcenia, realizacją zadań profilaktycznych i wsparciem placówek oświatowych – także udzielanie bezpośredniej pomocy dzieciom i rodzinom między innymi prowadzenie terapii dzieci i młodzieży i ich rodzin oraz wspieranie dzieci i młodzieży wymagających pomocy psychologiczno-pedagogicznej. I tutaj pojawia się kolejny problem.
Prowadzenie publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych należy do zadań oświatowych, będących obowiązkiem powiatów.
Organ prowadzący poradnię określa rejon jej działania. I jak rzecz ta ma się w naszym powiecie? Otóż w powiecie pułtuskim, działa zaledwie jedna publiczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna oraz dwie niepubliczne (czytaj odpłatne).
Na stronie publicznej PPP, działającej w Pułtusku przy ul. 3 maja 20, znaleźliśmy informację o zakresie pomocy udzielanej w placówce. To miedzy innymi: terapia zaburzeń rozwojowych i zachowań dysfunkcyjnych, pomoc uczniom w dokonywaniu wyboru kierunku kształcenia, zawodu i planowania kariery zawodowej, pomoc rodzicom i nauczycielom w diagnozowaniu i rozwijaniu potencjalnych możliwości oraz mocnych stron ucznia oraz wspomaganie wychowawczej i edukacyjnej funkcji rodziny i szkoły. Ponadto Poradnia wydaje orzeczenia i opinie, prowadzi konsultacje i doradztwo, działalność psychoedukacyjną i profilaktyczną, informacyjno-szkoleniową oraz interwencję kryzysową i mediacyjną. Na szczęście przy bliższym poznaniu strony internetowej PPP znaleźliśmy podstronę
"Gdzie szukać pomocy i wsparcia w powiecie pułtuskim dla osób z zaburzeniami psychicznymi". Niestety zawartość podstrony ma znikomą wartość praktyczną, brak bowiem informacji jaką pomoc możemy otrzymać oraz nie znajdziemy żadnego numeru telefonu.
ROK SZKOLNY ZA PASEM
Tymczasem za pasem nowy rok szkolny. Dzieci i młodzież za chwilę wrócą do przedszkoli i szkół. Ich problemy nie będą mniejsze niż przed wakacjami. Pojawią się nowe. Postanowiliśmy zatem bliżej przyjrzeć się tematowi i uzyskać konkretne, praktyczne informacje dla naszych mieszkańców. Zamierzamy ustalić co robi w tym względnie samorząd naszego powiatu, ustalimy w Ministerstwie Zdrowia kiedy zostanie utworzony – w ramach I poziomu referencyjnego - ośrodek środowiskowej opieki psychologicznej dla dzieci i młodzieży w powiecie pułtuski. Wreszcie przygotujemy listę placówek publicznych i niepublicznych, działających w naszym powiecie, z adresami i numerami telefonów, oraz z informacją o rodzaju oferowanego wsparcia dla dzieci i młodzieży w kryzysie psychicznym.
Apelujemy także, aby po lekturze tego tekstu, radni powiatu przypomnieli sobie treść art. 4 ustawy o samorządzie powiatowym, a radni miejscy oraz radni z wiejskich gmin naszego powiatu przypomnieli sobie zapis art. 7 ustawy o samorządzie gminnym. Ochrona zdrowia to zadanie ustawowe – nie wolno dalej zwlekać i czekać, że coś się w tym zakresie samo zrobi.
KCZ
