Korzenie Pułtuskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego sięgają przedostatniej dekady XIX w. i powstających wtedy w Pułtusku pierwszych instytucji ożywiających życie społeczno-kulturalne mieszkańców miasta. W 1880 r. powstało Kółko Miłośników Sceny, w 1904/1905 r. Pułtuskie Towarzystwo Muzyczno-Dramatyczne, a dwa lata później Oddział Towarzystwa Kultury Polskiej. Wszystkie wymienione organizacje złożone były przede wszystkim z przedstawicieli miejscowej inteligencji, a ich działalność wykraczała daleko poza aktywności wykazane w nazwach czy deklarowane w statutach.
Istniejące obecnie Pułtuskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne rozpoczęło działalność już po Il wojnie światowej. W 1961 r. powołane zostało Towarzystwo Przyjaciół Bibliotek Publicznych, które poprzez swoich członków - założycieli było kontynuacją przedwojennych i wcześniejszych inicjatyw społeczno-kulturalnych (m. in. Jerzy Burawski, Edward Cicharski, Czesław Dubiejek, Krystyna Duszczyk, Wincenty Mossakowski). W 1964 r. zmieniono nazwę
na Towarzystwo Kulturalne Ziemi Pułtuskiej, a w 1976 r. na Pułtuskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne.
W ciągu 64 lat nieprzerwanej działalności pracą organizacji kierowali: Bogdan Serafin, Jan Olczak, Stanisława Nowotko, Daniel Ciok, Tadeusz Waleśkiewicz, Miron Owsiewski, mec. Piotr Kalinowski, prof. dr hab. Janusz Szczepański, dr hab. Radosław Lolo i dr Krzysztof Wiśniewski.
Formy działalności Pułtuskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego zmieniały się na przestrzeni kolejnych lat w zależności od sytuacji politycznej, możliwości organizacyjnych oraz lokalnych potrzeb. Towarzystwo organizowało spotkania autorskie i odczyty specjalistów różnych dziedzin, wystawy, konferencje i sesje naukowe. Seria spotkań z 1968 r. w ramach obchodów X wieków Pułtuska z udziałem wybitnych historyków profesorów Stanisława Herbsta, Aleksandra Gieysztora, Henryka Samsonowicza, Stefana Kieniewicza, Stanisława Lorentza i Jana Zachwatowicza zainicjowała badania nad dziejami miasta. Od momentu powstania Towarzystwo zorganizowało kilkaset odczytów i kilkadziesiąt konferencji naukowych.
Z inicjatywy PTS-K powstało Muzeum Regionalne, (którego kustosz w pierwszym roku działalności był utrzymywany ze środków Towarzystwa), a pułtuska biblioteka otrzymała imię Joachima Lelewela. Członkowie Towarzystwa utworzyli pułtuski oddział Towarzystwa Kultury
Języka (1970 r.), zainicjowali utworzenie w Pułtusku Stacji Naukowej Mazowieckiego
Ośrodka Badań Naukowych (1980 r., reaktywowany również staraniem członków PTS-K
w 1985 r.) oraz Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego (1985 r.).
Towarzystwo i jego członkowie dbają o identyfikację i godne oznaczenie miejsc pamięci narodowej oraz obiektów mających duże znaczenie dla pamięci historycznej pułtuszczan (ufundowało kilkanaście tablic pamiątkowych na terenie miasta). Przez wiele lat (aż do początku XXI w.) Działająca w PTS-K Sekcja 13 Pułku Piechoty organizowała spotkania weteranów Il wojny światowej, ufundowano replikę sztandaru 13 PP, z którą ostatni żyjący żołnierze pułku występowali podczas uroczystości rocznicowych w Pułtusku, Mławie, Modlinie i innych miejscach walk.
PTS-K wielokrotnie inicjowało lub opiniowało nadawanie ulicom imion osób zasłużonych dla Pułtuska. Obecnie pamięć o żołnierzach 13 Pułku Piechoty podtrzymuje działająca przy PTS-K Grupa Rekonstrukcji Historycznej 13 Pułku Piechoty (...).
W 2004 r. PTS-K, we współpracy z Parafią Rzymskokatolicką pw. Św. Stanisława Kostki, Burmistrzem Miasta Pułtusk, Muzeum Regionalnym w Pułtusku oraz Publiczną Szkołą Podstawową nr 4 im. Ireny Szewińskiej rozpoczęło wieloletni program ratowania najcenniejszych nagrobków cmentarza św. Krzyża. Aby pozyskać środki na ten cel corocznie,
w dniu 1 listopada organizowana jest kwesta (...). PTS-K doprowadziło do wpisania kilkudziesięciu (ponad 50) najwartościowszych nagrobków do rejestru zabytków ruchomych, co pozwala uzyskiwać środki z urzędu konserwatorskiego. Dotychczas odrestaurowano kilkadziesiąt nagrobków, przeznaczając na ten cel ok. 0,5 mln zł.
Popularyzacji lokalnej historii służy coroczny (od 2007 r.) konkurs dla uczniów szkół podstawowych - "Wyścig po historię", którego Towarzystwo jest współorganizatorem. Konkurs na trwałe wpisał się do kalendarza obchodów święta patrona miasta św. Mateusza (...). Towarzystwo wydało ponad 40 publikacji naukowych i popularnonaukowych. Od 2014 r. PTS-K wydaje serię wydawniczą "Folia Historica Pultoviensia", w której publikowane są pamiętniki oraz relacje ludzi związanych z Pułtuskiem i szerzej regionem mazowieckim. Do chwili obecnej ukazało się już 8 tomów serii (...).
Aktywność Towarzystwa i jego członków nie kończy się na przedstawionych powyżej działaniach. PTS-K organizowało rajdy rowerowe m.in. linią obronną przedmieścia Pułtuska, miejscami pamięci w Powiecie Pułtuskim. W bieżącym roku było współorganizatorem pierwszego "Rajdu do bram Mazur" - ogólnopolskiego wydarzenia sportowego nawiązującego do rozgrywanego w latach 30. XX wieku wyścigu kolarskiego pod nazwą "Bieg propagandowy do granicy niemieckiej" (...).
PTS- K organizuje wycieczki, które pozwalają odkryć historyczne oraz przyrodnicze walory Polski i jej dawnych ziem (lwów, Brześć nad Bugiem, Wilno, Ziemia Kłodzka).
Od 2016 r. Towarzystwo współorganizuje Drużynowe Mistrzostwa Pułtuska w Strzelectwie. PTS-K uczestniczy w akcjach charytatywnych wspierając potrzebujących.
Na profilu Facebook publikowane są regionalne ciekawostki historyczne i informacje o ważnych wydarzeniach. Członkowie Towarzystwa współpracują z lokalnymi samorządami, innymi organizacjami pozarządowymi, biorą udział w niemal wszystkich inicjatywach kulturalnych oraz naukowych dotyczących Pułtuska i szerzej naszego regionu (...).
